ေသာင္းတုိက္က ၾကားေစသား (၁) - ဦးသိန္းသန္းဦး (ျမန္မာႏုိင္ငံ ေရွ႕ေနမ်ားကြန္ရက္)

ရာဇၿဂိဳဟ္ဆည္၏ လိႈင္းလံုးႀကီးမ်ားသည္ အရံအတားကိုေက်ာ္ကာ ျမင္ျမင္သမွ်ကို ေရစီးျဖင့္ ႐ိုက္ခတ္ႏွစ္ျမႇဳပ္ပစ္လုိက္သည္။ ျမစ္ျပင္က်ယ္၊ ေခ်ာင္းျပင္က်ယ္တုိ႔မွ ေရမ်ားသည္ အတားအဆီးမရွိ ၀င္ေရာက္ထုိးေဖာက္ကာ ကုန္းေျမကို သိမ္းပိုက္လုိက္ၾက၏။ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ စည္းမဲ့ကမ္းမဲ့ ေတာျပဳတ္ေတာင္ျပဳန္း သစ္ခုတ္ခဲ့သည့္ဒဏ္၊ လူတစ္စု လူတစ္တန္းစား ႀကီးပြားခ်မ္းသာေရးအတြက္ ထင္ရာလုပ္ခဲ့ျခင္းမ်ားကို တစ္တိုင္းတစ္ျပည္လံုး ရင္စည္းခံေနၾကရေခ်ၿပီ။ သုိ႔ရာတြင္ ျမန္မာျပည္သူတုိ႔၏ အေရးႀကီးေသြးစည္းသည့္ စိတ္ဓာတ္ ကိုယ္က်ိဳးမဖက္ ရဲရင့္စြန္႔လႊတ္သည့္ စိတ္ဓာတ္ကား အ့ံခ်ီးမကုန္။ ျပည္သူကို ကူညီေနၾကေသာ လူထုလူတန္းစား အဖြဲ႕အစည္းစံု၊ တပ္မေတာ္သားမ်ား၊ မီးသတ္ရဲေဘာ္မ်ား အသက္ပါ အဆံုး႐ံႈးခံေနၾကသည့္ အလွဴရွင္မ်ား၏ မြန္ျမတ္သည့္ စိတ္ဓာတ္ကား ျမင့္မားလွပါဘိ။ ဤအေရးေတာ္ႀကီးအတြင္း မိမိတတ္စြမ္းသမွ် ပါ၀င္လွဴဒါန္း ေဆာင္ရြက္ေနရာမွ အေရးေပၚကိစၥျဖင့္ ေဟာင္ေကာင္သို႔ ကြၽန္ေတာ္ ေရာက္ရွိခဲ့ရပါသည္။

သပ္ရပ္သန္႔ရွင္းေသာ လမ္းက်ယ္မ်ား၊ ႏွစ္ထပ္ဘတ္စ္ကားမ်ား၊ မိုးထိတုိက္ႀကီးမ်ားၾကားတြင္ ရတတ္သမွ် ေနရာတုိင္း၌ သစ္ပင္ေတာအုပ္ငယ္မ်ား စိုက္ပ်ိဳးျဖစ္ထြန္းေနသည္။ အပူခ်ိန္ကား ၃၃°C။ မႏၱေလးက ကြၽန္ေတာ္ ထြက္လာေတာ့ ၃၀°C။

ကြၽန္ေတာ့္ခရီးဆံုးကား ေဟာင္ေကာင္ ေကာင္းလြန္ရပ္ မာဂရက္မင္းသမီးလမ္းရွိ အာရွလူ႔အခြင့္အေရး ေကာ္မရွင္ (Asian Human Rights Commission) ႐ံုး ျဖစ္သည္။ ႐ံုးမွာ သိပ္မႀကီးလွ၊ သပ္ရပ္လွပေသာ အကန္႔ငယ္မ်ား၊ အခန္းငယ္မ်ား ဖြဲ႕စည္းထားသည္။ ႐ုံးအဖြဲ႕၀င္မ်ားကား လူမ်ိဳးေပါင္းစံု၊ ဘာသာေပါင္းစံု၊ အေသြးအေရာင္ေပါင္းစံု။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ နီေပါ၊ သီရိလကၤာ၊ အိႏၵိယ၊ ပါကစၥတန္ႏုိင္ငံသားမ်ား၊ ေဟာင္ေကာင္ေဒသခံမ်ား၊ ျမန္မာ၊ ဆြီဒင္၊ ၾသစေၾတးလ်၊ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံသားမ်ား။ ဤ႐ံုးကေလး၏ အမည္နာမတြင္ ပူး၀င္ေနသည့္ စိတ္ဓာတ္ကား တုိက္ပြဲ၀င္စိတ္ဓာတ္ အမွန္တရား ခ်စ္ျမတ္ႏုိးသည့္စိတ္ဓာတ္ ျဖစ္သည္။ ဤ႐ံုး၏ ၀ိညာဥ္ေအာက္မွ အာရွတုိက္သားမ်ား ဥေရာပတုိက္သားမ်ား အာဏာရွင္ ဆန္႔က်င္ေရးအတြက္ အစည္းအေ၀းမ်ား၊ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား ညီလာခံမ်ား က်င္းပခဲ့ၾကသည္။ ဤ႐ံုးသို႔ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ႏုိ၀င္ဘာလအတြင္းက ဆရာဦးေအာင္သိန္းႏွင့္ ကြၽန္ေတာ္။ ‘ျပစ္မႈ တရားစီရင္ေရး အေဆာက္အအံုမ်ား’ Criminal Justice Institution အလုပ္႐ံုေဆြးေႏြးပဲြသုိ႔ အင္ဒိုနီးရွား၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ ထုိင္း၊ ေတာင္ကိုရီးယား၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ နီေပါတုိ႔မွ ေရွ႕ေနမ်ား၊ သတင္းသမားမ်ားႏွင့္အတူ တက္ေရာက္ခဲ့ၾကသည္။ အိႏၵိယမွ ပါလီမန္ အမတ္တစ္ဦးႏွင့္ ျပည္နယ္ရဲမင္းႀကီးတစ္ဦး ပါ၀င္သည္။

၅-၈-၂၀၁၅ ယခု ခရီးစဥ္ကား ကြၽန္ေတာ္၏ တစ္ကိုယ္ေတာ္ ခရီးစဥ္၊ ေရရွည္လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအတြက္ ျပင္ဆင္ညိႇႏႈိင္းသည့္ ခရီးစဥ္အျပင္ အကဲျဖတ္သံုးသတ္မႈမ်ားတြင္ အၾကံျပဳရန္လည္း ပါ၀င္သည္။ ေဟာင္ေကာင္ေလဆိပ္မွ AHRC ၀န္ထမ္းအိမ္ရာကို ကြၽန္ေတာ္ေရာက္ေတာ့ ညေန ၆ နာရီခြဲၿပီ။ ၀န္ထမ္းအိမ္ရာရွိရာ အရပ္မွာ ထုိင္၀ိုရပ္ကြက္ႀကီးရွိ ပင္လံုဟု အနီးစပ္ဆံုး အသံထြက္ႏုိင္သည့္ ရပ္ကြက္ကေလးျဖစ္သည္။ စိမ္းစိုညိဳ႕မႈိင္းသည့္ ေတာင္တန္းအေျခတြင္ ရွိသည္။ သုံးထပ္တုိက္ ေျမညီခန္းတြင္ ကြၽန္ေတာ္ ေနရာရသည္။ အျခားအခန္းမ်ားတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ႏုိရင္းႏွင့္ ပါကစၥတန္ႏုိင္ငံ ကရာခ်ီမွ သုေတသီ ေရွ႕ေနအမ်ိဳးသမီးငယ္တုိ႔ ေနသည္။ ဧည့္ခန္းစားပြဲမွ ကြၽန္ေတာ္ ေလးစားခ်စ္ခင္ေသာ သီရိလကၤာႏုိင္ငံသား တရားသူူႀကီး၊ ကဗ်ာဆရာ၊ စာေရးဆရာ၊ သတင္းစာ ဆရာ၊ လူ႔အခြင့္အေရး တက္ၾကြသူ Basil Fernando ၏ စာအုပ္ငယ္တစ္အုပ္ ‘သီရိလကၤာတြင္ ဥပေဒအသိပညာ၏ က်ဆံုးခန္း’ (Deterioration of the Legal Intellect in Sir Lanka) ကိုေတြ႔သျဖင့္ ေကာက္ယူ ဖတ္႐ႈမိသည္။ ရည္ညႊန္းခ်က္ကို ဖတ္လုိက္ရေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ စိတ္ထိခိုက္သြားမိသည္။ ‘ညႇဥ္းပန္းႏွိပ္စက္ခံရၿပီး တရားလႊတ္ေတာ္တြင္ သက္ေသမခံႏုိင္ေစရန္ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္က လုပ္ၾကံသတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရေသာ ဂ်ရဲလ္ဒ္ပါရီးရားသုိ႔’ သူ႔ကို သတ္ျဖတ္သူမ်ား၏ အမႈကား ယခုတုိင္ မၿပီးေသး။ ‘မတရားျပဳက်င့္ခံရၿပီး တုိင္ၾကားမႈ ယခု ၁၄ ႏွစ္တုိင္တုိင္ မၿပီးေသးသူ အမ်ိဳးသမီးငယ္ေလး ရီတာသို႔’၊ ‘မတရားႏွိပ္စက္သူ ရဲအရာရွိမ်ားကို အမႈဖြင့္သျဖင့္ လုပ္ၾကံသတ္ျဖတ္ျခင္းခံခဲ့ရသူ ပရီမယ္လယ္ဒီဆီးလ္ဗားႏွင့္ မိဘႏွစ္ပါးသုိ႔’ ‘အားလံုး လက္စားေခ် သတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရသည္’ ႏွင့္ တရားစီရင္ေရးစနစ္၏ ခ်ဳိ႕ယြင္းခ်က္ေၾကာင့္ ဒုကၡခံစားေနရသည့္ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ သီရိလကၤာ ျပည္သူမ်ားသုိ႔’ ဟု ညႊန္းဆုိေရးသားထားသည္။

စာအုပ္ကို ဖတ္ၾကည့္လုိက္ေတာ့ အျဖစ္အပ်က္မ်ားကား တုန္လႈပ္ေခ်ာက္ခ်ားဖြယ္။ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီ ၁ ရက္တြင္ သီရိလကၤာႏုိင္ငံ ၀ဏၰပူ၀ါၿမိဳ႕ရွိ လူႏူ၀ီလာေဆး႐ံုမွ သြားဘက္ဆုိင္ရာ အမ်ိဳးသမီးဆရာ၀န္၊ ၎၏ ခင္ပြန္းလုပ္ငန္းရွင္၊ ၁၅ ႏွစ္အရြယ္ သမီးႏွင့္ ၁၃ ႏွစ္အရြယ္ သားေလးတုိ႔မွာ ပုဆိန္ျဖင့္ ရက္စက္စြာ ခုတ္သတ္ခံရသည္။ မသကၤာသူကို စီအုိင္ဒီရဲအရာရွိ သုံးဦးက ေနာက္ျပန္လက္ထိတ္ခတ္ေခၚလာရာ မအိုရာျမစ္အတြင္းသုိ႔ ခုန္ခ်သတ္ေသသြားသည္ ဟူ၏။ အမႈႀကီးမ်ားတြင္ တရားခံမ်ားမွာ ရဲအေစာင့္အေရွာက္ အျပည့္အစံုျဖင့္ ႐ံုးထုတ္လာစဥ္ ခုခံသျဖင့္ ပစ္သတ္လုိက္ရျခင္း သို႔မဟုတ္ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ သတ္ေသျခင္းမ်ား အျမဲတေစ ျဖစ္ပြားေလ့ ရွိသည္ဆုိ၏။ ေၾသာ္ ‘ကိုပါႀကီး’ ေတြကား အာရွတုိက္ အႏွ႔ံပါတကား။ အဆုိပါ ေခ်ာက္ျခားဖြယ္ျဖစ္ရပ္မ်ားကို တစ္ထုိင္တည္း ဖတ္မိလုိက္သည္။

ဘာဆဲလ္ ဖာနန္ဒိုမွာ ေတာင္ကိုရီးယား ကြမ္ဂ်ဴ လူ႔အခြင့္အေရးဆု၊ ၂၀၁၁ လူ႔အခြင့္ အေရးဆုႏွင့္ ႏုိဘယ္လ္ဆု အမ်ိဳးအစား တမ်ိဳးျဖစ္ေသာ ရွင္သန္ခြင့္ဆုကို ၂၀၁၄ တြင္ ရရွိထားသူျဖစ္သည္။

၆ ရက္ေန႔ မနက္ခင္းတြင္ ဘာဆဲလ္ကုိ သူ၏ ႐ံုးခန္းအတြင္း သြားေရာက္ႏႈတ္ဆက္သည္။ ပုပု၀၀ မ်က္ႏွာ၀ိုင္း၀ိုင္းစက္စက္ ညိဳေမွာင္ေသာအသား၊ ေဖြးေဖြးလႈပ္ေသာ ဆံပင္ျဖဴမ်ားႏွင့္ ျပံဳးေရာင္သန္းေနသည့္ ဤအသက္ ၇၀ ေက်ာ္အရြယ္ အဘုိးႀကီး၏ မ်က္ႏွာမွာ ဉာဏ္ပညာႏွင့္ ရဲစြမ္းသတၱိကို ေဖာ္က်ဴးေနသည္။ ၀ိုင္းစက္ျပဴးက်ယ္ေသာ မ်က္လံုးမ်ားတြင္ က႐ုဏာရိပ္သန္းေန၏။ သတၱိေျပာင္လွေသာ ဤအဘိုးႀကီးကို ကြၽန္ေတာ္ ေလးစား႐ံုမက ဦးႀကီးအရင္းသဖြယ္ ၾကည္ညိဳခ်စ္ခင္မိပါသည္။ ဤသီရိလကၤာ တရားလႊတ္ေတာ္ တရားသူႀကီးသည္ အက်ဥ္းနည္းဖမ္းဆီး သတ္ျဖတ္မႈမ်ား၊ တရားမ၀င္ ေပ်ာက္ဆံုးသြားမႈမ်ားကို တရားခြင္မွ ေျခရာခံမိသည္။ ေတြ႔ရွိသည့္ အစမ်ားကို ဆြဲထုတ္သည္။ ေဖာ္ထုတ္သည္။ အာဏာရွိသူတုိ႔၏ တရားလက္လြတ္ လုပ္ရပ္မ်ား ပြင့္က်သည္။ ဤသို႔ျဖင့္ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ တရားမ၀င္ ေပ်ာက္ဆံုးရမည့္သူမွာ သူကိုယ္တုိင္ျဖစ္ေၾကာင္း ႀကိဳသိလာရခ်ိန္တြင္ သူ၏ခ်စ္ေသာ အမိေျမကို စြန္႔ခြာခဲ့ရသည္။ ေရာက္ေရာက္ခ်င္းပင္ ဘာဆဲလ္က ကြၽန္ေတာ့္ကို တာ၀န္ေပးသည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ စာတမ္းတစ္ေစာင္ကို ေလ့လာမွတ္ခ်က္ေပးရန္ ျဖစ္သည္။ သူကိုယ္တုိင္က ဥပေဒျပဳျပင္ေရးက႑ကို အဓိကထား ေ၀ဖန္မည္ဆုိသည္။ ကြၽန္ေတာ္လည္း အဆုိပါ လက္ခံစာတမ္းကိုယူကာ ကြၽန္ေတာ့္အခန္းသို႔ လာသည္။ AHRC ဒါ႐ိုက္တာ ဘီဂ်ိဳဖရန္စစ္က ကြၽန္ေတာ္လုပ္ရမည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို ရွင္းျပသည္။ အမွန္အားျဖင့္ သူတုိ႔က ကြၽန္ေတာ့္ကို ႏွစ္လေနေစခ်င္သည္။ ကြၽန္ေတာ္က မေနႏုိင္။ ၁၀ ရက္သာ ေနႏုိင္သည္။ သာယာ၀တီ သပိတ္ေမွာက္ ဗကသ ေက်ာင္းသားမ်ားအမႈ၊ ျပင္ဦးလြင္ခ႐ိုင္ ေရပူဆရာေတာ္အမႈ၊ အမရပူရ ဗကသေက်ာင္းသားမ်ားအမႈ၊ မႏၲေလးတုိင္းေဒသႀကီး လႊတ္ေတာ္ Daily Eleven သတင္းစာအမႈ၊ မတၱရာ ကန္႔ဘလူ ေျမသိမ္းခံေတာင္သူမ်ားအမႈ၊ ဤအမႈမ်ား ရွိေနသည္။ ထုိ႔အျပင္ ျမန္မာႏုိင္ငံ သမိုင္းတြင္ ပထမဆံုးအႀကိမ္ ေပၚေပါက္လာမည့္ ‘လြတ္လပ္ေသာ ျမန္မာႏုိင္ငံ ေရွ႕ေနအသင္းႀကီး’ (Independent Lawyers Association of Myanmar - ILAM) ေပၚေပါက္လာေစေရးအတြက္ မႏၲေလးတုိင္းေရွ႕ေန ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္တြင္ ကြၽန္ေတာ္ပါ၀င္ေနသည္။ စက္တင္ဘာလတြင္ ႏုိင္ငံလံုးဆိုင္ရာ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပေတာ့မည္။

ကြၽန္ေတာ္က AHRC မွ ထုတ္ေ၀ေသာ Article 2 ႏွင့္ Torture မဂၢဇင္းတုိ႔ႏွင့္ ေတြ႔ ဆံုရမည္။ AHRC အဂၤလိပ္႐ုပ္သံလႊင့္ အစီအစဥ္ႏွင့္ ေတြ႔ဆံုမည္။ လာမည့္ Article 2 စာေစာင္တြင္ ကြၽန္ေတာ္ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ ေရးသားေသာ ‘The Legacy of Dictatorship in Myanmar Legal System’ ‘ျမန္မာ တရားစီရင္ေရး နယ္ပယ္မွ အာဏာရွင္စနစ္၏ အေမြ’ ေဆာင္းပါးပံုႏွိပ္ေဖာ္ျပမည္။ Al Jazeera မွတစ္ဆင့္ ေတြ႔ဆံုမည္။ ေဟာင္ေကာင္တကၠသိုလ္မွ ပါေမာကၡႏွင့္ ပါရဂူတန္းတက္ ေက်ာင္းသားမ်ားႏွင့္ ေတြ႔ဆံုမည္။ AHRC တြင္ ကြၽန္ေတာ္ ဖတ္ရမည့္ ေလ့လာရမည့္ စာအုပ္စာတမ္းမ်ား တစ္ပံုႀကီး။ ထုိ႔အျပင္ လာမည့္တနလၤာေန႔တြင္ AHRC တစ္ဖြဲ႕လံုးအား တရားဥပေဒျပဳျပင္ေရး (Legal Reform) ဆုိင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္ ႏုိင္ငံလံုးဆုိင္ရာ ေရွ႕ေနအသင္းႀကီးအေၾကာင္း တင္ျပရမည္။ ဘီဂ်ိဳးဖရန္စစ္ AHRC ၏ ‘Judicial Response to Socio Economic and Cultural Rights: An Indian Perspective’ (လူမႈစီးပြားႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈ အခြင့္အေရးအေပၚ တရားေရးနယ္ပယ္၏ တံု႔ျပန္ခ်က္-အိႏၵိယအျမင္) စာတမ္းငယ္ကို ဘာသာျပန္ရန္ႏွင့္ ေ၀ဖန္မွတ္ခ်က္ျပဳရဦးမည္။ အေရးအႀကီးဆံုးကား မၾကာခင္ မုန္တုိင္းလာေပေတာ့မည္။ ကုန္းေခါင္ေခါင္ မႏၲေလးတြင္ ေရေဘးလြတ္ခဲ့ေသာ္လည္း ေဟာင္ေကာင္တြင္ မုန္တုိင္းႏွင့္ ပက္ပင္းတုိးေတာ့မည္လား မသိ။

ဦးသိန္းသန္းဦး (ျမန္မာႏုိင္ငံ ေရွ႕ေနမ်ားကြန္ရက္)

Credit: EMG